ТАКФИР ВА УНГА ОИД ҲУКМЛАР

Такфир тушунчаси. Бу ибора араб тилидаги “куфр” сўзининг ўзагидан олинган бўлиб, луғатда инкор қилиш, осий бўлиш, тан олмаслик каби маъноларни англатади. Истилоҳда эса ­икки хил маънода келади. Бири – динда, яъни, Аллоҳ ва Унинг Расулига итоатсизлик иккинчиси, инъом этилган неъматни менсимай, инкор этишга нисбатан қўлланилган. 

Аллоҳ таоло кишини мажбурланган пайтда “куфр” сўзини айтиб қўйса уни азобламаслигини ояти каримада маълум қилгач, уламолар ундан келиб чиққан бошқа масалаларга ҳам ҳукм чиқаришган. Бунга кўра, куфрга мажбурланган киши диндан чиққан ҳисобланмайди. Бу борада Савбон розияллоҳу анҳудан Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Менинг умматимдан хато қилганда, эсдан чиқарганда ва мажбурланганда қилган ишидан қалам кўтарилди”, – деган машҳур ҳадиси ривоят қилинган.

Бир киши куфрга мажбурланса, у ўлимдан қўрқиб куфр сўзини айтиб юборса-ю, қалби иймон ила хотиржам бўлса, уламолар унга гуноҳ бўлмаслигига, у ҳақда “кофир” деб ҳукм чиқармасликка ижмоъ қилганлар. Бу Абу Ҳанифа, имом Молик, имом Шофеий ва бошқа уламоларнинг сўзидир.

"Куфр" сўзининг луғавий маъноси: "ўраш" ва "тўсиш" дир. Совутини ўраб, кийимларини кийган одамга араблар: "Кафара диръаҳу би савбиҳи" дейдилар. Араб тилидаги "мукаффар" сўзидан қуроллари билан тўсилган (химояланган) жангчи тушунилади. 

"Куфр" - иймоннинг зиддидир. Уни хакикатни тўсгани учун хам "куфр" деб аталди. Куфр - Ислом ёки Исломнинг камолоти усиз мукаммал бўлмайдиган нарсани инкор этиш демакдир. Шунинг учун ҳам икки шаходат калималарини инкор этиш куфрдир. Диндан экани барчага маълум бўлган нарсаларнинг фарзлиги (масалан намоз) ёки ҳаром эканини (масалан арок) инкор этиш куфрдир.  

Учқун РАХИМОВ
Имом Фахриддин ар-Розий 
ислом билим юрти мудир муовини.