Valiylarning holi shunday

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Mu’oz ibn Jabal roziyallohu anhudan rivoyat qilingan uzun hadisda, jumladan, quyidagi duo bor:

«U Zot: «So‘ra!», dedi. Men dedim: «Allohim, albatta, men Sendan yaxshiliklarni qilishni, yomonliklarni tark etishni, miskinlarga muhabbat qilishni, meni mag‘firat qilishingni va menga rahm qilishingni, qachon bir qavmni fitnaga uchratishni iroda qilsang, meni fitnaga uchramagan holimda vafot ettirishingni so‘rayman. Men Sendan muhabbatingni, Senga muhabbat qiladiganlarning muhabbatini va Sening muhabbatingga yaqinlashtiradigan amalning muhabbatini so‘rayman».

Termiziy va Hokim rivoyat qilishgan.

Bu duoda Allohning muhabbati mavzusiga oid ikki jumla bor.

«Sendan muhabbatingni… so‘rayman».

Alloh taoloning muhabbati mo‘min-musulmon kishining eng oliy g‘oyasidir. Mo‘min qalbda faqat Allohning muhabbati bo‘lishi kerak. Qalbida Alloh taoloning muhabbatidan boshqa narsaning muhabbatiga joy qolmagan kishigina bir maqomga erishgan bo‘ladi. Bunday maqomga erishish uchun doimo Alloh taoloning O‘zidan yordam so‘rash kerak.

«Sening muhabbatingga yaqinlashtiradigan amalning muhabbatini so‘rayman».

Demak, odam amal bilan Alloh taoloning muhabbatiga yaqinlashar ekan. Amalni bajarish uchun esa unga muhabbat qilish, o‘sha amalning muhabbatini ham doimo Alloh taoloning O‘zidan so‘rab turish lozim ekan.

Abdulloh ibn Yaziyd roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam duolarida:

«Allohim! Meni muhabbating ila va muhabbati Sening dargohingda menga manfaat beradigan shaxsning muhabbati ila rizqlantirgin.

Allohim! Menga rizq qilib berganing o‘zim yaxshi ko‘rgan narsalarni Sen yaxshi ko‘rgan narsalarda men uchun quvvat qilgin.

Allohim! Men yaxshi ko‘rgan narsalardan mendan chetda qilganlaringni O‘zing yaxshi ko‘rgan narsalarda men uchun quvvat qilgin», der edilar».

Termiziy rivoyat qilgan.

Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

«Albatta, mukofotning kattaligi baloning kattaligiga qarab bo‘ladi. Albatta, Alloh qachon bir qavmga muhabbat qilsa, balo ila sinab ko‘radi. Kim rozi bo‘lsa, unga rizolik bo‘ladi. Kim g‘azab qilsa, unga g‘azab bo‘ladi», dedilar».

Termiziy rivoyat qilgan.

Alloh taoloning bir qavmga muhabbat qilishining ketidan sinov kelishi ham bor. O‘sha sinovdan muvaffaqiyat bilan o‘tish lozim.

Alloh taoloning hukmiga rozi bo‘lib, sabr qilgan bandadan Alloh taolo rozi bo‘ladi. Alloh taoloning hukmiga rozi bo‘lmay, o‘ziga yetgan balodan g‘azabi chiqqan bandaga Alloh taoloning g‘azabi bo‘ladi.

Shuning uchun ham mo‘min banda o‘ziga yetgan har bir ko‘ngilsizlikni Alloh taolo tomonidan sinov deb bilib, sabr qilsa, Alloh taoloning hukmiga rozi bo‘lsa, albatta, Alloh taolo ham undan rozi bo‘ladi.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar:

«Alloh taolo: «Kim mening valiyimga dushmanlik qilsa, batahqiq, Men unga urush e’lon qilurman.

Bandam Menga Men unga farz qilgan narsalarim ila yaqinlashgani kabi Menga mahbub narsa ila yaqinlasha olmas.

Bandam menga nafllari ila yaqinlashishda bardavom bo‘lsa, Men unga muhabbat qilurman.

Qachon Men unga muhabbat qilsam, uning eshitadigan qulog‘i, ko‘radigan ko‘zi, ushlaydigan qo‘li va yuradigan oyog‘i bo‘lurman.

Agar Mendan so‘rasa, albatta unga berurman. Agar u Mendan panoh tilasa, Men uni O‘z panohimga olurman.

O‘zim qiluvchi bo‘lgan hech bir narsada mo‘minning joni haqida ikkilanganimdek ikkilangan emasman. U o‘limni yoqtirmaydi. Men esa unga yomonlik qilishni istamayman», dedi».

Buxoriy va Ahmad rivoyat qilishgan.

Bu hadisi sharifda nozik masalalar nozik iboralar ila bayon qilingan. Shuning uchun uning zohiriy ma’nosiga uchmasdan, ulamolarimiz uzoq izlanishlar oqibatida erishgan nozik natijalarni hushyorlik bilan o‘zlashtirishimiz lozim.

Alloh taologa alohida yaqin bo‘lish sharafiga muyassar bo‘lgan saodatmand zotlar qay tarzda Alloh taologa yaqinlik hosil qilganlari hadisi sharifda quyidagicha  bayon etiladi.

«Bandam Menga Men unga farz qilgan narsalarim ila yaqinlashgani kabi Menga mahbub narsa ila yaqinlasha olmas».

Demak, Alloh taologa yaqin bo‘lish uchun banda avvalo o‘ziga farz qilingan narsalarni o‘rinlatib ado etadigan bo‘lishi kerak. Farz amallarni bekamu ko‘st ado qilgan bandagina Alloh taologa yaqinlik kasb qilgan bo‘lar ekan. Farz amallarni qilmay turib, Alloh taologa yaqin bo‘lish haqida o‘ylab o‘tirish ham mumkin emas ekan.

Farz amallarni to‘liq ado etib, Alloh taologa yaqinlik hosil qilgan bandalar yana ham yaqinroq bo‘lish imkoniga ega ekanlar. Buning uchun ular nafl ibodatlar bilan mashg‘ul bo‘lmoqlari lozim.

«Bandam menga nafllari ila yaqinlashishda bardavom bo‘lsa, Men unga muhabbat qilurman».

Agar banda farzlarni to‘liq ado qilganidan keyin nafllarni bardavom bajarib tursa, ma’lum darajaga yetganida, Alloh taoloning muhabbatiga sazovor bo‘lar ekan.

«Qachon Men unga muhabbat qilsam, uning eshitadigan qulog‘i, ko‘radigan ko‘zi, ushlaydigan qo‘li va yuradigan oyog‘i bo‘lurman».

Bu jumladagi Alloh taoloning «Uning eshitadigan qulog‘i bo‘laman» degani bandaning faqat Alloh taoloni rozi qiladigan narsalarni eshitadigan, boshqa narsalarni eshitmaydigan holga yetib qolishini bildiradi. Bu yerda zinhor zohiriy ma’noni xayolga keltirmaslik kerak.

Shuningdek, «ko‘radigan ko‘zi» deganda banda Alloh taoloni rozi qiladigan narsadan boshqa narsani ko‘rishdan o‘zini tortadigan, «ushlaydigan qo‘li» deganda banda faqat Alloh taoloni rozi qiladigan narsalarni ushlaydigan bo‘lishini va «yuradigan oyog‘i» deganda banda faqatgina Alloh taoloni rozi qiladigan ishlarga yuradigan holga yetishishini tushunish lozim.

Demak, banda farzlarni ado etish ila Alloh taologa yaqin bo‘ladi. Nafl ibodatlarni ko‘p qilish ila Alloh taoloning muhabbatiga sazovor bo‘ladi. So‘ngra faqat Alloh taoloni rozi qiladigan narsalarni eshitadigan, ko‘radigan, ushlaydigan va Alloh taoloni rozi qiladigan joylarga yuradigan holga erishadi. Bu hol uning uchun alohida bir maqomga erishish imkonini beradi. U holda nimalar bo‘lishini Alloh taoloning quyidagi so‘zlaridan bilib olamiz:

«Agar Mendan so‘rasa, albatta unga berurman. Agar u Mendan panoh tilasa, Men uni O‘z panohimga olurman».

Qisqa qilib aytiladigan bo‘lsa, bu holda banda duosi to‘xtovsiz qabul bo‘ladigan sharafga noil bo‘ladi. Valiylarning holi shunday.

«Ruhiy tarbiya» kitobining 2-juzi asosida tayyorlandi