Qay bir musofirga vaqtli namozda muqim imom bo‘lsa, namozni to‘liq o‘qiydi |

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Tog‘da esa o‘ziga munosib yurishdir.

Tog‘da yurish o‘ziga xos bo‘ladi. Albatta, unda tekislikda yurgandan ko‘ra boshqacha yuriladi. Yana tog‘ bilan tog‘ o‘rtasida ham farq bor. Shuning uchun undagi yurish ham o‘ziga munosib ravishda hisoblanadi.

Bas, u to o‘z yurtiga qaytib kirguncha yoki bir shahar yoki qishloqda yoxud ko‘chmanchi bo‘lsa, diyorimizdagi sahroda yarim oy turishni niyat qilguncha, to‘rt rak’atli (farz) namozlarni qasr qiladi.

Buning dalili quyidagicha:
Umar roziyallohu anhu:

«Juma namozi ikki rak’atdir. Ro‘za hayiti namozi ikki rak’atdir. Qurbon hayiti namozi ikki rak’atdir. Safar namozi ikki rak’atdir, tugaldir, qasr emasdir. Muhammad sollallohu alayhi vasallamning tillaridandir», dedi».

Nasoiy, Ahmad va Ibn Moja rivoyat qilishgan.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam bilan Minoda ikki rak’at namoz o‘qidim. Abu Bakr va Umar bilan ham. Shuningdek, Usmonning amirligi boshida ham, keyinroq u to‘liq o‘qidi».

Ikki shayx va Nasoiy rivoyat qilishgan.

Hanafiy mazhabiga ko‘ra, bir kishi boshqa bir joyda o‘n besh kun va undan ortiq turishni niyat qilsa, namozni to‘liq o‘qiydi, undan oz turishni niyat qilsa, qasr qilib o‘qiydi.

Hanafiy mazhabi ulamolari bu hukm uchun buyuk sahobiylar Ibn Abbos va Ibn Umar roziyallohu anhumodan qilingan quyidagi rivoyatni dalil qilib olganlar:
Ibn Abbos va Ibn Umar roziyallohu anhumo:

«Musofir o‘laroq bir yurtga kirsang va bu yurtda o‘n besh kun qolishni niyat qilsang, namozni to‘liq o‘qi. Agar bu yerdan qachon safarga chiqishingni bilmasang, namozni qasr o‘qi», deyishgan.

Tahoviy rivoyat qilgan.

Dorul harbda yoki bog‘iylarning qamalida qolgan bo‘lsa, unday emas. Unda niyatsiz turishi cho‘zilib ketgan odamga o‘xshaydi.

Birov bir joyda o‘n besh kun yoki undan ortiq turishni niyat qilmagan bo‘lsa, qancha tursa ham, namozni qasr qilib o‘qiydi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Xaybarda yigirma kun turganlarida namozni qasr qilib o‘qiganlar.

Ibn Umar va boshqa sahobalarning yo‘lini Ozarbayjonda qor to‘sib qolganda, olti oy qasr namoz o‘qishgan.

Bayhaqiy «Al-Ma’rifa»da, Navaviy «Ikki shayx shartiga muvofiq», degan sanad ila rivoyat qiladi:

«Ibn Umar roziyallohu anhumo:

«Ozarbayjondagi g‘azotdaligimizda olti oygacha qor to‘sib qoldi. Namozni qasr qilib o‘qir edik», dedi».

Dorul harb, ya’ni urush diyorida, g‘ayrimusulmonlarning diyorida qamalda turgan odam ham qasr o‘qiydi.

Bog‘iylar – Islom davlatiga qarshi chiqqan musulmonlardir. Ularning qamaliga tushib qolganlar ham namozni qasr qilib o‘qiydilar. Chunki bu holatda barqarorlik bo‘lishi mumkin emas.

Birov bir yerga o‘z hojatini chiqarish uchun kirsa, agar o‘n besh kun turishni niyat qilgan bo‘lsa ham, namozni qasr o‘qiydi. Chunki u hojati ravo bo‘lishi bilan qaytib jo‘nab qolishi turgan gap.

Agar u qa’dai avvalga o‘tirib, to‘liq o‘qisa, farzi tugal bo‘ladi, ammo yaxshi qilmagan bo‘ladi.

Chunki u Alloh taolo bergan imkondan foydalanmadi. Shu bilan birga, u ikki rak’at qasr namozdan ke­yin beriladigan salomni kechga surdi.

Ziyoda bo‘lgani naflga o‘tadi.

Ya’ni keyingi ikki rak’at uning uchun nafl namoz o‘rniga o‘tadi.

Agar qa’dai avvalga o‘tirmasa, farzi botil bo‘ladi.

Musofir namozni to‘liq o‘qiganda ikki rak’atdan keyin o‘tirmagan bo‘lsa, o‘qigan farz namozi namoz bo‘lmaydi. Boshqatdan o‘qishi lozim.

Qay bir musofirga vaqtli namozda muqim imom bo‘lsa, namozni to‘liq o‘qiydi.

«Kifoya» kitobining birinchi juzi asosida tayyorlandi