Maqola

                Ислом — бағрикенглик   дини

     Ислом дини бағрикенглик (толерантлик), муросалик ва тинчликка асосланган диндир. Қуръон ва ҳадисларда бу хусусиятлар хақида кўп бора таъкидланган.  Хусусан,Бақара сураси, 256-оятида шундай дейилади:«Динда зўрлик йўқ. Тўғри йўл билан адашган йўл ажралиб турибди.»  Бу оят Исломда динни қабул қилиш мажбурий эмаслигини, ҳар ким ўз эрки билан танлов қилиши лозимлигини кўрсатади.

Мумтаҳина сураси, 8-оятида эса шундай дейилади: «Аллоҳ сизларни дин сабабли сизлар билан урушмаган ва юртларингиздан қувмаган кишиларга яхшилик қилишингиз ва уларга адолатли бўлишингизга қарши эмас. Зеро, Аллоҳ адолат қилувчи шахсларни севар.»  Бу оят мусулмон бўлмаган, лекин тинч яшовчи, адолатли инсонларга яхшилик қилишга чақиради.

Каҳф сураси, 29-оятида шундай дейилади: «(Эй Муҳаммад), айтинг: "Ҳақ (дин) Роббингиздандир. Бас, ким хоҳласа, иймон келтирсин ва ким хоҳласа, инкор этсин..." Инсонга танлаш эркинлиги берилгани таъкидланган. Бу ҳам диний бағрикенглик асосидир.

 Пайғамбаримиз (с.а.в.) айтдилар: «Кимки бир зиммий (мусулмон бўлмаган, мусулмонлар ҳимоясидаги киши)га зулм қилса, унинг ҳаққини поймол қилса, ўз юкидан кўпроқ нарсани унга юкласа ёки унинг розилигисиз ундан бирор нарса олса, қиёмат куни мен ўша зиммийнинг даъвогўйи бўламан» (Абу Довуд; Байҳақий, Шуьбу-л-Иймон)

Зиммий — мусулмон жамиятида тинч яшовчи ғайримусулмон. Пайғамбаримиз (с.а.в.) уларга нисбатан адолатли муносабатда бўлишга буюрганлар. Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар:«Аллоҳ меҳрибон. У меҳрибонликни севади. У барча ишларида меҳрибонликни ихтиёр қилган».

(Саҳиҳ Муслим  ривояти) Бу ҳадис Исломда меҳрибонлик ва жумбушсизлик асосий тамойил эканини кўрсатади.  Расулуллоҳ (с.а.в.): «Сен ўзинг учун яхши кўрган нарсани одамлар учун ҳам яхши кўрмагунча (комил) мўмин бўлолмайсан».(Саҳиҳ Бухорий ва Муслим ривоятлари)  Бу ҳадис ҳам Исломда бағрикенглик ва бошқаларга нисбатан эзгулик қилиш муҳим эканини тасдиқлайди.    Албатта! Исломдаги багрикенглик  (яъни раҳм-шафқат, меҳр-мурувват, кенг кўнгиллик) — бу диннинг асосий ахлоқий тушунчаларидан бири бўлиб, тарихда кўплаб муҳим воқеалар билан боғлиқ.Ислом динида багрикенглик ҳақида тарихий воқеалар сон-саноқсиз.

Хусусан:Пайғамбар Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг Маккадаги бошқа қабилаларга нисбатан муносабати нихоятда ибратликдир.

Маккада Пайғамбаримизга қарши катта қаршичиликлар бўлганига қарамай, у бошқа қабилаларга нисбатан ҳамиша раҳмли ва кенг кўнгиллик билан муносабатда бўлган. Унинг жамоасини тарқатишга уринаётганларга ҳам зўравонлик қилмаган, балки у зўравонликка қарши сабр ва мўминлик билан жавоб берган.  Ҳижрат вақтида Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг Мадина аҳолиси билан алоқаси хам намума бўладиган даражада эди.

Мадинага келган пайтларида у ерда турли дин ва қабилалар яшар эдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам улар билан тинчлик ва биродарлик шартномаларини туздилар, бу эса улар ўртасидаги бағрикенгликни  ёрқин намоён этди.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг пойтахт Маккани зўравонликсиз эгаллашини  Макканинг фатҳи деб номланиб, Исломдаги бахшиш ва бағрикенгликнинг ёрқин мисоли ҳисобланади. У зот ғалаба қилгач, душманларини жарима ёки қасос билан эмас, балки кечириш билан тақдирладилар. Бу ишлари эса ислом динимизнинг олий принципларидан бири бўлиб қолмоқда. 

 Умавийлар халифаси Усмон ибн Аффоннинг раҳм-шафқати хақидаги воқиялар хам динимизни инсонпарвар дин эканига яққол далил бўлади. Усмон ибн Аффоннинг ҳукмронлиги даврида жамоатга нисбатан сабр ва раҳм-шафқат билан ёндашилгани, қонунларни инсонпарварлик асосида амалга оширгани тарихий манбаларда ёзилган. Масалан, Қуръонда: «Бири-бирига меҳр-шафқат қилганлар ҳар доим Аллоҳнинг раҳматига сазовордирлар» (Нур сураси , 22-ояти). Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳазратлари ҳам:«Мен раҳм-шафқат қилиш учун юборилганман» деганлар.

Хулоса:Ислом дини зўравонликка эмас, тинчлик, бағрикенглик ва адолатга асосланган. Қуръон оятлари ва ҳадислардан ҳам маълумки, Ислом ҳар бир инсоннинг танлаш ҳуқуқини, бошқаларга нисбатан адолат ва яхшиликни асосий қадрият сифатида белгилайди. Шундай экан,хозирда хам барчамиз узаро ака-ука бўлиб,биродарлик асосида яшаб,бир-бирларимизни тушиниб, кечириб яшашга ургансак жамиятимиздаги анча-мунча дилхираликлардан халос бўлган бўлар эдик.

Урганч туман Фахриддин ар-Розий ўрта махсус билим юрти мударриси Қ .Машарипов